Knallende oudejaarsavonden

‘Buuf, buuf’, klonk het. Mevrouw Allers, wonende op nummer elf en hangend over het balkon, riep moeder Coba. De laatste, schrobbend aan de wasplank, ging zuchtend en kreunend even een kijkje nemen. ‘De fruitschepen zijn gearriveerd’, schreeuwde mevrouw Allers met kleine schuimvlokjes in haar mondhoeken. De sociale cohesie in de Nieuwmarktbuurt was groot. De mededeling van de buurvrouw kwam als geroepen. De oorlog vorderde. Bombardementen op Duitsland werden opgevoerd. De repressie van ‘de mof’ was wurgend. Was er voorheen nog redelijk voedsel te krijgen, werd dat geleidelijk minder. Door de inventiviteit van Kees senior had het gezin geen honger. Waar ze  wél een gebrek  aan hadden waren de zogenaamde zuidvruchten, oftewel vitamine C. Jan, Lies, Mien, Frans, Kees, Ansje en Reggie hadden daar een tekort aan. Eigenlijk heel Amsterdam. 

Lastageweg
Maar dan zijn er die verrassende uitzonderingen. Zoals de zogenaamde fruitschepen. Boeren met een grote oogst leverde dat, vaak zonder toestemming van de bezetter, af in Amsterdam. ‘Soms kwamen er binnenvaartschepen met fruit en groenten in de buurt. Deze meerden dan af bij de brug ter hoogte van de Kromme Waal en de Lastageweg. Als zo’n schip aankwam, vloog dat nieuws als een lopend vuurtje door de buurt.’
Moeder Coba, druk met een huishouden van acht kinderen waaronder twee baby’s, had geen tijd. Jan en Kees wel. ‘Wij werden door moeder dan met een grote tas en geld daarop af gestuurd. Wij waren niet de enigen. De rijen liepen vaak door tot halverwege de Lastageweg. Dan was het hopen dat, als je aan de beurt kwam, het niet uitverkocht was. Wij kochten dan kilo’s appelen. Die werden op zolder gelegd om verder te rijpen. De overtollige groenten werden door moeder in glazen weckpotten gedaan en in een kast op de veranda bewaard.

Oudejaarsavond
Kinderen hebben een relatief herinneringsvermogen. Die weten alleen nog de leuke zaken des levens. Hoe gruwelijk de oorlog ook was, voor Kees en zijn broertjes was het één groot avontuur. Soms nog bloedgezellig ook. Zoals de oudejaarsavonden.
‘Op deze avonden kwam ome Jan, de broer van mijn vader met zijn gezin  bij ons. Vader en zijn broer waren boezemvrienden. Dat klikte dus. Ook met hun kinderen, zes stuks, konden wij het goed vinden. De hele dag had moeder oliebollen staan bakken. En in de avond, als de gordijnen dicht waren, de potkachel stond te loeien, zaten wij met zijn allen aan de grote tafel en onder de lamp. Boerenpotten! Een kaartspel. Wij kregen dan chocolademelk. Had pa op de zwarte markt versierd. Wij vonden dat heerlijk. Om half elf moesten dan de kleintjes naar bed.’ Het waren  onvergetelijke oudejaarsavonden.

Lichtspoormunitie
Met dank aan de jongens van de Kriegsmarine op het marineterrein. Matrozen, dienstplichtigen van boven de veertig jaar. Te oud om de U-boten te bemannen. Maar nog uitstekend geschikt om het luchtafweer te bedienen. Ook op de Amsterdamse marinewerf. ‘De moffen vierden ook oudejaarsavonden’, gaat Kees verder. ‘Wat zich, op die doodstille  avond in die kazernes afspeelden weet ik niet. Ik weet wél wat  er precies kwart over elf gebeurde. Op dat tijdstip begon iets dat ik nooit meer zal vergeten. Wat diepe indruk maakte op een jochie. De moffen begonnen dan het oudejaar uit te schieten.
Met hun kanonnen. Alles wat kon schieten  begon dan te blaffen. Lichtspoormunitie vloog met slierten  door de donkere nacht, schijnwerpers als strakke, lichtgevende vingers in de lucht. Ongelofelijke knallen. Het was gewoon sprookjesachtig. Die moffen schoten het oude jaar uit. En precies om middernacht was het afgelopen. Dan heerste weer doodse stilte’.

Foto 1: De gaarkeuken op de Rechtboomssloot.
Foto 2: Moeder Coba met Mientje en Frans.
Foto 3: De broertjes Jan en Kees.